Historia 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich
Historia pułku jest nierozerwalnie związana z powstaniem wielkopolskim. Dnia 29 XII 1918 r. w majątku Posadowo został sformowany ochotniczy oddział konny pod dowództwem plut. Wojciecha Świerczyka i kpr. Mieczysława hr. Kwileckiego. Mąż zaufania ludności polskiej w powiecie nowotomyskim, Stanisław hr. Korzbok-Łącki ofiarował z własnej hodowli 22 konie oraz udostępnił stajnie i budynki gospodarcze. Dzięki jego patriotycznej postawie i wsparciu materialnym oddział formował się sprawnie i 5 I 1919 r. liczył już 33 żołnierzy. Jednostka brała udział w walkach frontu wielkopolskiego oraz rewindykacji Pomorza.
28 IV 1919 r. został wydany rozkaz zatwierdzający Szwadron Jazdy Okręgu II (ochotnicy z Posadowa i powiatu nowotomyskiego) jako 1 Szwadron 2 Pułku Ułanów Wielkopolskich. W Biedrusku k. Poznania, 29 V 1919 r. zgodnie z rozkazem dowódcy Wojsk Wielkopolskich gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego rozpoczęto formowanie 2 Pułku Ułanów Wielkopolskich, które oficjalnie zakończono wręczeniem sztandaru 18 XI 1919 r. w Poznaniu.
Nowym garnizonem wyznaczono Bydgoszcz, gdzie pułk wkroczył w styczniu 1920 r. i zajął koszary przy ul. Szubińskiej. W dniu 9 III 1920 r. pierwsze oddziały pułku wyruszyły na front polsko-bolszewicki. W czasie trwania tego konfliktu ułani walczyli z wojskami bolszewickimi, litewskimi i ukraińskimi. Rozpoczęta od zagonu na Koziatyn kampania 1920 r. była niezwykle zacięta i spowodowała duże straty w szeregach bydgoskich ułanów. Trwające 6 miesięcy działania bojowe przyniosły żołnierską chwałę 16/2 Pułkowi Ułanów Wielkopolskich który wielokrotnie udowodnił chart ducha i bohaterską postawę. Niech liczby mówią same za siebie, z przebywających na froncie ok. 600 żołnierzy, odznaczonych krzyżem Virtutti Militarii zostało 41, a blisko 200 otrzymało Krzyż Walecznych. Krwawa obrona Szczurowic 26 VII 1920 r. została wybrana na datę Święta Pułkowego. Poległych i zmarłych z ran w trakcie całej kampanii było ok. 80 żołnierzy. Formacja wróciła do Bydgoszczy w listopadzie 1920 r.
Służba garnizonowa trwająca blisko 20 lat trwale związała „Szesnastakow” z Bydgoszczą i jej mieszkańcami. „Biali ułani” w okresie międzywojennym byli żywą częścią miasta. Defilady, zawody hippiczne, święta państwowe, wojskowe i kościelne, a także zabawy taneczne były okazją dla bydgoszczan do integracji z żołnierzami 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Okres pokoju upływał na szkoleniach i ciągłym rozwijaniu kwalifikacji kawalerzystów. Czas próby nadszedł we wrześniu 1939 r. „Szesnastacy” wieczorem 24 VIII 1939 r. wymaszerowali w Bory Tucholskie. W składzie Pomorskie Brygady Kawalerii należącej do Grupy Operacyjnej „Czersk” bydgoscy ułani stoczyli zacięte walki 3 IX pod Bukowcem i 4 IX pod Grupą z żołnierzami niemieckiej 3 Dywizji Pancernej. 5 IX pułk został rozwiązany, sztandar pułkowy szczęśliwie ukryto w rejonie jeziora Pięćmorgi i odnaleziono po wojnie. Walczyły także oddziały drugiego rzutu, min. Dywizjon Bojowy rtm. Czesława Dmochowskiego w sile 250 żołnierzy oraz mniejsze grupy. Najdłużej w walce uczestniczył oddział złożony różnych pododdziałów rozbitych w walkach w korytarzu pomorskim którym udało się wydostać na drugą stronę Wisły. Pod dowództwem por. Henryka Konstantynowicza i por. Jerzego Woszczyńskiego ok. 150 ułanów w składzie improwizowanego Pułku „Bohdan” mjr. Bohdana Dobrzyńskiego brało udział w bitwie pod Kockiem.
W trakcie okupacji hitlerowskiej wielu żołnierzy pułku uczestniczyło w konspiracji niepodległościowej, częstokroć płacili za to najwyższą cenę. Reasumując w latach 1939-45 życie straciło ok. 350 „Szesnastaków”. W roku 1959 zostało założone Koło Krajowe 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich które działa do dnia dzisiejszego kultywując tradycje pułkowe.
P.J.